Średniowieczne fundamenty odkryte pod Złotą Bramą przy Długim Targu

Prace remontowe w sercu Gdańska przyniosły niespodziankę: pod warstwą betonu odsłonięto fragmenty dawnej Bramy Długoulicznej. Odkrycie uzupełnia obraz fortyfikacji miasta i każe patrzeć inaczej na przestrzeń przed Złotą Bramą. Remont ma się zakończyć pod koniec listopada 2025 roku.

• Prace w Złotej Bramie i niespodziewane znalezisko
• Co mówią gdańscy eksperci i jak to wpisuje się w historię miasta

Prace w Złotej Bramie i niespodziewane znalezisko

Podczas II etapu remontu przyziemia i piwnic Złotej Bramy, prowadzonego przez Stowarzyszenie Architektów Polskich (SARP) Oddział Wybrzeże, ekipa remontowa natrafiła na dobrze zachowane relikty fundamentów. Prace wykonuje firma Budkon; odkrycie nastąpiło po usunięciu grubej warstwy płyty żelbetowej. Znalezisko zostało już udokumentowane przez archeologów, a jego zabezpieczenie techniczne wpisano w zakres trwających robót, które mają się zakończyć pod koniec listopada 2025 r.

Znalezione szczątki to fragmenty południowej części fundamentów dawnej Bramy Długoulicznej. Przez wieki warstwy ziemi i późniejsze przebudowy przykryły średniowieczne konstrukcje, ale twarda płyta żelbetowa, którą usunięto, odsłoniła teraz „kawałek miasta sprzed wieków”.

“W trakcie tych prac odsłonięte zostały górne partie zachowanych - o dziwo - fundamentów bramy średniowiecznej. Brama Długouliczna powstała w połowie XIV wieku. Jest związana z budową najstarszych fortyfikacji wokół Głównego Miasta po roku 1343”
— dr hab. inż. arch. Piotr Samól, profesor Politechniki Gdańskiej

Co mówią gdańscy eksperci i jak to wpisuje się w historię miasta

Eksperci z Politechniki Gdańskiej i pracownicy muzeów przypominają, że wygląd Bramy Długoulicznej rekonstruowano m.in. na podstawie obrazu “Grosz czynszowy” z 1601 r., autorstwa Antona Moellera, eksponowanego dziś w Ratuszu Głównego Miasta przy ul. Długiej. Historyczne źródła i ikonografia pozwalały na pewne rekonstrukcje, ale teraz pojawiły się konkretne relikty, które doprecyzują wiedzę o planie i układzie podbramia.

Wytyczne badaczy:

• Brama Długouliczna powstała około 1346 r., wzniesiona na rzucie prostokąta, miała dwie kondygnacje i czterospadowy dach.
• W ciągu kolejnych stuleci była modyfikowana: w 1378 r. funkcjonowała jako Hohes Tor, ok. 1379–1382 powstało nowe przedbramie, a od 1410 r. w sąsiedztwie istniała Brama Przednia połączona z nią mostem.
• Brama utraciła funkcje obronne w II połowie XVI wieku, a około 1611 r. została rozebrana; w 1612–1614 w jej miejscu powstała dzisiejsza Złota Brama (nazwa obowiązuje od 1945 r.).

Historycy zwracają uwagę, że fragmenty pierwotnej bramy zachowały się w miejscach, gdzie wykorzystywano je przy późniejszych budowach, na przykład w budynku Dworu Bractwa św. Jerzego. Po wojnie rekonstrukcyjne próby podejmował konserwator i architekt Ryszard Massalski.

“Same relikty po zabezpieczeniu przeciwwilgociowym zostaną znowu ukryte pod cementową posadzką, bo niestety nie nadają się do ekspozycji jako takiej”
— Piotr Samól

Specjaliści zapowiadają, że odkrycie zostanie opisane w publikacji naukowej planowanej na 2026 r.. Choć relikty nie będą prezentowane jako samodzielna ekspozycja, dokumentacja i analizy wniosą nowe dane do badań nad średniowiecznymi systemami obronnymi Głównego Miasta.

Na co dzień Złota Brama stoi w centrum turystycznym i symbolicznym Długiego Targu; teraz pod jej posadzką kryje się fragment historii, który łączy ikonografię, architekturę i archeologię — i który przez chwilę został znów widoczny dla współczesnych.

na podstawie: UM Gdańsk.