Prawo transportowe – najważniejsze zasady wykonywania przewozu drogowego

Transport drogowy, choć stanowi codzienność dla milionów osób, nie jest działalnością dowolną. Zarówno przewóz osób, jak i rzeczy podlega w Polsce szczegółowym regulacjom prawnym. Ustawodawca zadbał o to, aby przemieszczanie się pojazdami po drogach publicznych odbywało się w sposób bezpieczny, uporządkowany i zgodny z interesem publicznym. Prawo transportowe określa nie tylko wymogi wobec przewoźników, ale także dba o interes pasażerów i użytkowników infrastruktury drogowej. Szczególnie istotne są przepisy odnoszące się do zezwoleń i licencji, które warunkują legalność prowadzenia działalności w tym zakresie.

Czym jest prawo transportowe i co reguluje?

Prawo transportowe w Polsce nie stanowi odrębnej gałęzi prawa. Jest to zbiór przepisów z różnych dziedzin – administracyjnego, cywilnego i europejskiego – regulujących sposób organizowania i wykonywania przewozów. W centrum zainteresowania tych norm znajduje się nie tylko ruch pojazdów, lecz również obowiązki przedsiębiorców, pasażerów oraz instytucji kontrolnych. Podstawowym aktem regulującym zasady wykonywania transportu drogowego jest ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym. Obejmuje ona zarówno transport krajowy, jak i międzynarodowy, a także przewozy niezarobkowe. Do zakresu tej ustawy zalicza się również działalność pośredników w przewozie osób i rzeczy oraz przejazdy realizowane pomocniczo w związku z inną działalnością gospodarczą.

Eksperci z kancelarii BE LAW. Radcy Prawni Bydgoszcz zwracają uwagę, że w praktyce wiele problemów w branży transportowej wynika z nieznajomości lub błędnej interpretacji przepisów – szczególnie w zakresie licencji, odpowiedzialności za szkody czy obowiązków administracyjnych. W przypadku wątpliwości warto więc skonsultować swoje działania z prawnikiem znającym realia transportu drogowego.

Rodzaje działalności w zakresie transportu drogowego

Ustawodawca wyraźnie rozróżnia kilka typów działalności przewozowej. Po pierwsze jest to krajowy transport drogowy, czyli wykonywanie przewozu osób lub rzeczy pojazdami zarejestrowanymi w Polsce, poruszającymi się wyłącznie po terytorium kraju. Po drugie międzynarodowy transport drogowy obejmuje przewozy z przekroczeniem granicy państwowej – niezależnie od miejsca rozpoczęcia lub zakończenia podróży.

Warto także wskazać na przewóz niezarobkowy, który nie wymaga uzyskiwania licencji, lecz musi spełniać ściśle określone warunki. Takie przewozy mogą być realizowane zarówno na potrzeby własne firmy, jak i osoby fizycznej, pod warunkiem, że nie są świadczone odpłatnie na rzecz osób trzecich.

Warunki wykonywania przewozów drogowych

Aby legalnie prowadzić działalność transportową, przedsiębiorca musi uzyskać zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Dokument ten wydaje starosta właściwy dla siedziby przedsiębiorcy, o ile wniosek dotyczy przewozów krajowych. W przypadku wniosków o licencję wspólnotową, właściwym organem jest Główny Inspektor Transportu Drogowego.

Zezwolenie jest wydawane na czas nieoznaczony, jednak jego uzyskanie wiąże się z koniecznością spełnienia szeregu wymogów, m.in. posiadania odpowiedniej sytuacji finansowej, zdolności zawodowej oraz dobrej reputacji.

Osobne zasady obowiązują w przypadku przewozu osób pojazdami osobowymi, busami do 9 miejsc lub taksówkami. Tu również konieczne jest uzyskanie odpowiedniej licencji, jednak jest ona wydawana na czas oznaczony – nie krótszy niż dwa lata i nie dłuższy niż pięćdziesiąt. W zależności od rodzaju transportu, decyzje licencyjne podejmuje starosta albo GITD.

Wyłączenia spod przepisów ustawy o transporcie drogowym

Nie wszystkie przewozy drogowe podlegają omawianej ustawie. Zgodnie z art. 3 ustawy, przepisy nie znajdują zastosowania m.in. do przewozów pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony lub przeznaczonymi do przewozu maksymalnie dziewięciu osób (łącznie z kierowcą) – pod warunkiem, że są to przewozy niezarobkowe. Ustawa nie obejmuje również przewozów realizowanych przez zespoły ratownictwa medycznego oraz w ramach usług transportu sanitarnego.

Źródła prawa transportowego w Polsce

System prawa transportowego nie jest w Polsce skodyfikowany w jednym akcie. Przepisy dotyczące poszczególnych gałęzi transportu znajdują się w odrębnych ustawach, takich jak:

• Prawo przewozowe (1984),
• Prawo o transporcie drogowym (2001),
• Kodeks morski (2001),
• Prawo lotnicze (2002),
• Prawo pocztowe (2012).

Oprócz tego, niektóre kwestie uregulowane są w aktach wykonawczych i przepisach unijnych, które mają bezpośrednie zastosowanie w państwach członkowskich UE.

Międzynarodowe prawo transportowe – najważniejsze akty prawne

Transport międzynarodowy, czyli przewóz z przekroczeniem granicy państwowej, podlega zarówno przepisom krajowym, jak i regulacjom unijnym oraz postanowieniom umów międzynarodowych. W tym zakresie szczególne znaczenie mają akty prawa europejskiego, które ustanawiają jednolite zasady wykonywania przewozów na terenie całej Unii Europejskiej.

Najważniejszym dokumentem w tym obszarze jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009, które określa warunki wykonywania zawodu przewoźnika drogowego. Wskazuje ono m.in. na wymóg posiadania dobrej reputacji, odpowiedniego zaplecza finansowego oraz kompetencji zawodowych. Przepisy tego rozporządzenia są stosowane bezpośrednio, co oznacza, że nie wymagają wdrożenia w drodze ustaw krajowych.

Kolejnym istotnym aktem jest rozporządzenie nr 1072/2009, dotyczące wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych. Reguluje ono zasady kabotażu, przewozów tranzytowych oraz warunki wydawania licencji wspólnotowych.

Na szczególną uwagę zasługuje także rozporządzenie (WE) nr 561/2006, które odnosi się do czasu pracy i odpoczynku kierowców. Przestrzeganie norm dotyczących okresów prowadzenia pojazdu, przerw i odpoczynków ma istotne znaczenie nie tylko z punktu widzenia organizacji pracy, ale przede wszystkim – bezpieczeństwa na drogach.

Wśród umów międzynarodowych, obowiązujących również na gruncie prawa polskiego, należy wymienić Konwencję CMR z 1956 r., regulującą zasady międzynarodowego przewozu drogowego towarów oraz Umowę ADR z 1957 r., dotyczącą przewozu drogowego towarów niebezpiecznych. Dokumenty te szczegółowo określają obowiązki przewoźników, nadawców i odbiorców ładunków, a także zasady odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w trakcie transportu.

Praktyczne znaczenie regulacji

Prawo transportowe w Polsce i w Europie tworzy ramy, w których legalnie i bezpiecznie może odbywać się przewóz osób i rzeczy. Ustawodawca zadbał o jasne kryteria dopuszczenia do zawodu przewoźnika, obowiązek posiadania zezwoleń i licencji, a także uregulował odpowiedzialność administracyjną za naruszenia przepisów.

Znajomość podstawowych zasad rządzących transportem drogowym jest niezbędna nie tylko dla przedsiębiorców działających w branży przewozowej, ale również dla organizatorów transportu i pasażerów. Wprowadzone rozwiązania mają bowiem na celu nie tylko ochronę rynku usług przewozowych, lecz przede wszystkim bezpieczeństwo wszystkich uczestników ruchu drogowego.

Na gruncie międzynarodowym obowiązują spójne przepisy, które zapewniają jednolite zasady świadczenia usług transportowych w całej Unii Europejskiej. Przestrzeganie tych regulacji jest warunkiem prowadzenia działalności w sposób zgodny z prawem i odporny na ryzyko sankcji administracyjnych czy cywilnoprawnych.

Prawo transportowe, choć rozproszone w wielu aktach, tworzy logiczny i funkcjonalny system, którego celem jest zapewnienie porządku, bezpieczeństwa i sprawiedliwych warunków konkurencji w obszarze przewozów drogowych. Z tego względu warto dążyć do dalszej harmonizacji przepisów i ich popularyzacji, by system ten mógł jeszcze skuteczniej odpowiadać na wyzwania współczesnego transportu.

Jeżeli prowadzą Państwo działalność w zakresie transportu drogowego, potrzebują pomocy w uzyskaniu licencji, interpretacji przepisów lub przygotowaniu dokumentów prawnych – zapraszamy do kontaktu z kancelarią.

BE LAW. Radcy Prawni Bydgoszcz

Adres: Jagiellońska 69/1, 85-027 Bydgoszcz

Telefon: +48 792 772 210

E-mail: [email protected]