Tablica przy Chlebnickiej przypomniała pracownię prof. Franciszka Duszeńki

W ciasnym zaułku Głównego Miasta znów zatrzymała się pamięć o jednym z najwybitniejszych rzeźbiarzy XX wieku. Gdańsk był miejscem odsłonięcia tablicy, która ma upamiętnić pracownię profesora i przypomnieć jego wpływ na miejską tkankę. Wśród gości pojawiły się osoby związane z uczelnią, kulturą i inicjatywą mieszkańców. To kolejny gest, który wpisuje się w rok poświęcony artyście.

• Tablica przypomniała pracownię przy ul. Chlebnickiej 11/12
• Gdańsk rozszerza pamięć - rok, park i wydarzenia poświęcone Duszeńce
• Życie i twórczość profesora widoczne w miejskich pomnikach i zbiorach

Tablica przypomniała pracownię przy ul. Chlebnickiej 11/12

Uroczystość odsłonięcia dotyczyła miejsca związane z działalnością twórczą profesora - ul. Chlebnicka 11/12. Wniosek o upamiętnienie zgłosiła Wspólnota Mieszkaniowa z tej kamienicy, a wydarzenie zgromadziło przedstawicieli instytucji kultury i środowiska akademickiego. Wśród uczestników byli m.in. Władysław Zawistowski - dyrektor Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego, Dorota Raczkowska - zastępczyni dyrektora Biura Prezydenta ds. Kultury UMG, rektor prof. Adam Świerżewski, prorektor prof. Małgorzata Jankowska, rzeźbiarz i pedagog prof. Robert Kaja oraz Zbigniew Socha, wiceprezes stowarzyszenia Nasz Gdańsk. Tablica ma przypominać nie tylko osobę artysty, lecz także codzienne miejsce jego pracy i spotkań młodych twórców.

Gdańsk rozszerza pamięć - rok, park i wydarzenia poświęcone Duszeńce

Na szczeblu państwowym Sejm RP ustanowił 2025 Rokiem Franciszka Duszeńki, a miastu przypisano kolejne symbole upamiętnienia - między innymi nadanie jego imienia jednemu z parków. Równolegle do odsłonięcia tablicy odbywały się działania artystyczne: prawykonanie kompozycji “Viderunt” na carillonie Ratusza Głównego Miasta oraz wystawa zbiorowa Formowanie Pamięci – Przestrzeń Rozdarcia | Franciszek Duszeńko uczennice i uczniowie, przygotowana przez Gdańską Galerię Miejską we współpracy z Akademią Sztuk Pięknych w Gdańsku. Te inicjatywy pokazują, że upamiętnianie łączy różne formy - od symbolu w przestrzeni publicznej po działania edukacyjne i artystyczne.

Życie i twórczość profesora widoczne w miejskich pomnikach i zbiorach

Biogram profesora przypomina o niezwykle bogatej ścieżce życiowej i artystycznej. Franciszek Duszeńko urodził się 6 IV 1925 w Gródku Jagiellońskim, zmarł 11 IV 2008 w Gdańsku. W czasie wojny był żołnierzem Armii Krajowej - ps. “Gustaw” - i przebywał w niemieckich obozach koncentracyjnych Gross-Rosen, Oranienburg i Sachsenhausen; te doświadczenia odcisnęły trwałe piętno na jego twórczości. Po wojnie kształcił się i potem związał zawodowo z Akademią Sztuk Pięknych w Gdańsku, gdzie prowadził Pracownię Rzeźby i pełnił funkcje kierownicze, w tym rektora wybranego w pierwszych wolnych wyborach.

Jego realizacje są obecne w przestrzeni publicznej i muzeach - do najważniejszych należą m.in. Pomnik Pamięci Ofiar Obozu Zagłady w Treblince (1964), Pomnik Obrońców Westerplatte w Gdańsku (1966) oraz Pomnik Artylerzysty Polskiego w Toruniu (1980). Dzieła Duszeńki trafiają też do zbiorów muzealnych, m.in. w Muzeach Narodowych w Warszawie i Gdańsku, a nagrody i odznaczenia wieńczyły jego karierę - w tym kolejne klasy Orderu Odrodzenia Polski i inne wyróżnienia.

Mieszkańcy zobaczą w tych gestach nie tylko kolejną płytę pamiątkową, ale element większego procesu wpisywania twórczości Duszeńki w miejską opowieść. Tablica przy ul. Chlebnickiej 11/12 łączy osobisty wymiar pracowni z szerszym programem pamięciowym - od parków i pomników po wystawy i koncerty na carillonie. Dla osób zainteresowanych sztuką to także przypomnienie o tym, gdzie szukać jego dzieł - spacer między pomnikami, odwiedziny zbiorów muzealnych czy śledzenie wystaw organizowanych przez Gdańską Galerię Miejską i ASP w Gdańsku pokażą, jak wielowątkowy jest dorobek profesora.

na podstawie: UM Gdańsk.